Beheer van je IE-rechten

Als je iets origineels hebt gemaakt of geschreven zoals een boek, artikel, kunstwerk of een foto, is het niet de bedoeling dat anderen daar zomaar gebruik van maken. Dat is geregeld in het auteursrecht. Het auteursrecht ontstaat vanzelf, simpelweg door een ‘werk’ te maken.

Het auteursrecht is een Nederlandse wet die al meer dan 100 jaar bestaat. Het auteursrecht geldt tot 70 jaar na de dood van de maker. Het is een verbodsrecht: je mag anderen verbieden jouw werk openbaar te maken. Bijvoorbeeld het gebruik van een foto die jij hebt gemaakt op internet of een andere (offline) publicatie, maar waar je geen toestemming voor hebt gegeven.

Het nut van auteursrecht

Je hebt recht op een vergoeding als iemand je werk wil gebruiken. Je hebt er immers waarschijnlijk behoorlijk wat tijd ingestoken om iets origineels te maken. Het recht op vergoeding kun je claimen vanuit het auteursrecht.

Nijntje versus Katy

Het hoeft niet per se om een letterlijke kopie te gaan bij het auteursrecht. Of er sprake is van inbreuk op het auteursrecht is mede afhankelijk van hoe origineel het is. De auteur van Nijntje, Dick Bruna, maakte bijvoorbeeld succesvol bezwaar tegen een Japans konijntje: Katy. De rechter vond dat Katy echt te veel leek op Nijntje en daarom werd Katy verboden.

In het kort:

• Auteursrecht ontstaat vanzelf, door een ‘werk’ te maken
• Het geldt tot 70 jaar na de dood van de maker
• Het ‘werk’ moet een eigen, oorspronkelijk karakter hebben
• Het auteursrecht verbiedt het openbaar maken en kopiëren van andermans werk

Bedrijfsgeheimen vertegenwoordigen een enorme waarde, met name voor het innovatieve bedrijfsleven. Steeds vaker proberen anderen die geheimen te ontfutselen: diefstal, kopiëren zonder toestemming, economische spionage… De risico’s zijn in onze open economie groot. Op 23 oktober 2018 is de Wet bescherming bedrijfsgeheimen (Wbb) van kracht geworden. Deze wet maakt duidelijk wat een bedrijfsgeheim is en hoe je het kunt beschermen.

Een bedrijfsgeheim bestaat uit alle knowhow die zo waardevol is dat jij daarom maatregelen hebt genomen om ze geheim te houden. Dat kan van alles zijn. Je klantenbestand, technische kennis, een nieuw concept, onderzoekgegevens, software, een werkproces, je ondernemingsstrategie, enz.

Vertrouwelijke informatie beschermen

Een bedrijfsgeheim is voor veel bedrijven belangrijk. Als bedrijf bent je bezig met het verwerven, ontwikkelen en toepassen van knowhow en bedrijfsinformatie. Investeringen die grote invloed hebben op je concurrentiepositie, innovatievermogen en rendement. Informatie dus die vertrouwelijk moet blijven.

Om succesvol een beroep te kunnen doen op geheimhouding gelden drie voorwaarden:

1. Het moet geheim zijn, dus niet algemeen bekend.
2. Het moet handelswaarde hebben.
3. Je moet maatregelen hebben genomen om je bedrijfsgeheim vertrouwelijk te houden. Je geheimen zitten achter slot en grendel (fysiek of digitaal) en in allerlei overeenkomsten zoals arbeidscontracten, samenwerkingsovereenkomsten enz. is de geheimhouding opgenomen.

De Wet bescherming bedrijfsgeheimen bied je de mogelijkheid om bij de rechter een vordering in te stellen als iemand inbreuk maakt op hun bedrijfsgeheim.

Op www.bedrijfsgeheim.nl vind je meer informatie.

In het kort:

• Een bedrijfsgeheimen kan over van alles gaan, maar moet wel een waarde hebben
• Iemand moet passende maatregelen hebben genomen om ze geheim te houden
• De Wet bescherming bedrijfsgeheimen (Wbb) regelt de rechten

Chips – elektronische plaatjes – worden verwerkt in heel veel gebruiksvoorwerpen. Een chip is geprogrammeerd om de werking van een apparaat te regelen. Het ‘chipsrecht’ is vergelijkbaar met het auteursrecht. Je mag het programma op de chip niet zomaar kopiëren. De maker heeft het recht om zijn chips commercieel te exploiteren.

Chips worden ook wel microprocessors, halfgeleiders of geïntegreerde schakelingen genoemd. Met het chipsrecht bescherm je topografieën van halfgeleiderproducten. Dat zijn de verbindingen die de chipmaker heeft aangebracht tussen de verschillende laagjes waaruit een chip bestaat. Het chipsrecht is alleen van toepassing als het een resultaat is van een intellectuele inspanning en het ontwerp niet algemeen bekend is in de halfgeleiderindustrie.

Maak gebruik van je recht

Om gebruik van je recht te kunnen maken, is inschrijving in het register verplicht. Dat doe je bij het Octrooicentrum Nederland, onderdeel van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

In het kort:

• Chipsrecht is vergelijkbaar met auteursrecht
• Er moet een uniek ‘programma’ op de chip staan
• Registratie in het register is vereist

Als je waardevolle informatie bij elkaar hebt gebracht in een doorzoekbare databank, dan is die informatie van jou. Het recht beschermt jou tegen het opvragen of hergebruiken van de data door anderen. Natuurlijk kun je anderen toestemming geven om er gebruik van te maken. Daar kun je dan een vergoeding voor vragen. Het databankenrecht ontstaat vanzelf.

Een databank is een verzameling van geordende gegevens. Een databank moet doorzoekbaar zijn met één of meer hulpmiddelen, zoals een index of een elektronische zoekfunctie. Het databankenrecht geldt voor het geheel van alle gegevens in de databank, op voorwaarde dat er substantieel geïnvesteerd is in de verkrijging, controle of presentatie van de inhoud.

Gegevens (her)gebruiken

Meer informatie over het databankenrecht vind je op de site van RVO.

In het kort:

• Een databank is geordend en doorzoekbaar
• Het recht ontstaat vanzelf
• Het recht is 15 jaar geldig

Je domeinnaam is een unieke naam op het internet die verwijst naar een specifiek adres: het IP-adres. Je koopt een domeinnaam niet, je registreert hem. Let op dat je met je domeinnaam geen inbreuk maakt op de rechten van iemand anders of dat je een naam kiest die sterk op de naam van iemand anders lijkt.

Meestal wordt een domeinnaam gebruikt voor een website, om die makkelijk vindbaar te maken (zoals www.IE-goed-idee.nl). Maar je gebruikt een domeinnaam ook voor het aanvragen van een mailadres. Een domeinnaam bestaat uit twee delen, gescheiden door een punt. Het eerste deel is de naam. Het tweede deel is de extensie. Je kunt alleen kiezen uit extensies die door ICANN zijn bepaald. ICANN is de wereldwijde organisatie die deze extensies toewijst en beheert.

Domeinnaam of IP-adres

Een domeinnaam verwijst naar een IP-adres; het adres van de fysieke server waar de webpagina op staat. Via zo’n IP-adres kunnen computers elkaar online vinden en met elkaar communiceren. Een IP-adres wordt door weinig mensen gebruikt, omdat je een domeinnaam veel makkelijker onthoudt.

Gebruiksrecht, geen eigendom

Je kunt een domeinnaam niet kopen, wel registreren. In dat geval krijg je het gebruiksrecht voor die domeinnaam voor de periode van een jaar. De naam is niet je eigendom. De aanvraag van een domeinnaam verloopt via een registrar. Een registrar is een bedrijf dat in opdracht van bedrijven, instellingen of personen een domeinnaam registreert. Alle .nl-registrars werken samen met SIDN, het centrale register voor alle .nl-internetadressen. SIDN bepaalt haar eigen beleid, maar staat onder coördinatie van de ICANN, die hiervoor wereldwijd verantwoordelijk is. Een domeinnaam is geldig zolang je aan de voorwaarden van registratie voldoet.

Meer informatie over domeinnamen vind je hier.

In het kort:

• Een domeinnaam moet uniek zijn
• Een domeinnaam registreer je
• Een domeinnaam wordt geen eigendom
• Het gebruik geldt voor een jaar en is oneindig verlengbaar

Iedere onderneming moet een bedrijfsnaam (handelsnaam) hebben. Deze naam geef je door bij de inschrijving in het Handelsregister van de KVK. Het handelsnaamrecht ontstaat door het gebruik van de handelsnaam. Je moet je handelsnaam actief gebruiken om bescherming te krijgen van de Handelsnaamwet. Bijvoorbeeld in je reclame, op je gebouw, website en facturen. Een handelsnaam is een plaatselijk recht. Dat wil zeggen dat het gebruik wordt geregeld in het verzorgingsgebied van je bedrijf.

In een bedrijfsnaam of handelsnaam komt soms een familienaam voor, maar je ziet ook zelf bedachte namen. De regels voor gebruik staan in de handelsnaamwet. Je kunt vanuit één bedrijf verschillende handelsnamen voeren. Een handelsnaam is geen merknaam. Voor een merknaam geldt dat de naam als merk geregistreerd moet zijn voor de diensten en producten die je aanbiedt. Een merknaam moet onderscheidend zijn. Een handelsnaam kan wel tevens merknaam zijn als producten en diensten onder dezelfde aan worden aangeboden zoals Philips bijvoorbeeld doet.

Voorkom verwarring

Het voorkomen van verwarring bij klanten is de belangrijkste functie van het handelsnaamrecht. Daarbij staan twee belangrijke vragen centraal:

1. Wat is de aard van bedrijf?
2. Wat is de vestigingsplaats en het verzorgingsgebied?

Twee restaurants met dezelfde naam in dezelfde plaats zorgen voor verwarring. Maar een Jan Boer Fietsen en Restaurant Jan Boer niet.

Plaatselijk recht

Het handelsnaamrecht is een plaatselijk recht. Zolang twee bedrijven op verschillende plekken in het land naast elkaar dezelfde naam voeren en geen last van elkaar hebben, kunnen ze dat blijven doen. Ook al hebben ze met hun websites een landelijk bereik.

Het verzorgingsgebied is natuurlijk een rekbaar begrip. Een restaurant met een Michelin-ster richt zich op bezoekers uit het hele land. Goede kans dat een rechter bij een conflict beslist dat het handelsnaamrecht dan bescherming biedt voor gebruik in het hele land.

Bij uitbreiding

Als de een gaat uitbreiden en daarmee in het gebied van de ander komt, dan moet de nieuwkomer een andere naam kiezen. Het maakt niet uit of de nieuwkomer de naam al langer gebruikt. Of je kunt je handelsnaam natuurlijk al meteen als merk registreren, dan voorkom je dit soort problemen.

Op de site van KVK vind je meer informatie over (het kiezen van) je handelsnaam.

Of bekijk de video van KVK ‘Bedenk een unieke bedrijfsnaam’.

In het kort:

• Een handelsnaam schrijf je in bij KVK
• Het is een plaatselijk recht voor het verzorgingsgebied
• Doel is vooral: verwarring voorkomen bij afnemers

Je komt met iets nieuws, maar iemand anders beweert dat hij dat al eerder had bedacht. Deponeer daarom een nieuw idee altijd in het i-DEPOT. Je krijgt een datumstempel dat als wettelijk bewijs geldt dat jouw idee op die datum bestond. Je voorkomt daarmee niet dat iemand hetzelfde idee heeft, maar je kunt wel optreden als iemand doet alsof het zijn idee is.

Het vastleggen van een idee of concept in het i-DEPOT van BOIP (Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom) is een goede optie voor iedereen die een nieuwe idee heeft en daar iets mee wil. Let op,  een idee op zich is niet te beschermen. De uitwerking ervan, zoals een concreet product, proces of dienst, eventueel wel. Dit kan bijvoorbeeld met het model-, octrooi- of merkrecht.

Je idee dateren

Soms is het ook nuttig om te kunnen aantonen dat jouw idee op een bepaald moment al bestond. Bijvoorbeeld wanneer een conflict ontstaat met een (potentiële) partner en je wilt bewijzen dat het oorspronkelijk jouw idee was. Een idee vastleggen kan daarom verstandig zijn, als je later moet aantonen dat je het gecreëerd, bedacht of ontworpen hebt.

Op de website van BOIP vind je meer informatie over het I-DEPOT. Hier kun je direct je I-DEPOT vastleggen.

In het kort:

• Met i-DEPOT registreer je de datum waarop een nieuw idee is ontstaan
• Het datumstempel dient als bewijs
• De bewaartijd is elke vijf jaar verlengbaar

Het kwekersrecht beschermt nieuwe plantenrassen. Kwekersrecht wordt toegekend aan een ras en niet aan een soort. Dus bijvoorbeeld: appels zijn een soort en Jonagold is een ras. Bovendien moet het ras een naam hebben.

Als eigenaar van het nieuwe ras heb je het alleenrecht om een nieuw plantenras te telen en te verhandelen. Ook mag jij alleen het ras geschikt maken voor vermeerdering, uitvoeren, invoeren of opslaan.

Het kwekersrecht is maximaal 25 jaar geldig. In Nederland wordt een uitzondering gemaakt voor wijnstokken, bomen, aardappelen én bolgewassen. Ook hiervoor geldt een bescherming voor maximaal 30 jaar.

In Nederland vraag je kwekersrecht aan bij de Raad voor de plantenrassen. Daar vind je ook meer informatie.

In het kort:

• Beschermt nieuwe plantenrassen
• Maximaal 25 jaar geldig
• Geldt ook voor telen en verhandelen
• Registratie noodzakelijk

Merken zijn tekens die dienen om producten of diensten van verschillende bedrijven of organisaties van elkaar te onderscheiden. Die tekens kunnen woorden zijn (woordmerken), een logo/beeldmerk, zoals de appel van Apple en een combinatie van beide. Maar bijvoorbeeld ook vormen, kleuren en zelfs klanken kunnen merken zijn. Een merk is pas een merk als het geregistreerd is. Jouw merk, design of ontwerp, naam of product is uniek. Dat kan je beschermen bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP); dé officiële instantie.

Je steekt vaak veel geld in marketing van je bedrijf, producten of diensten. Dan wil je daar ook van profiteren. Je wil voorkomen dat er verwarring ontstaat tussen jou en je concurrenten. Door je merk te registreren voorkom je dat die verwarring kan ontstaan. Ontstaat er toch verwarring in jouw ogen doordat iemand een merk gebruikt dat erg op dat van jou lijkt, dan kun je dat juridisch aanvechten: jij bent de eigenaar van je merk. Er zijn eigenlijk drie niveaus waarop je je merk kunt registreren: voor de Benelux (via BOIP), voor de gehele Europese Unie en via een internationaal verdrag in meer dan 100 daarbij aangesloten landen.

Onderscheidend

Een merk moet onderscheidend zijn. Een bestaand woord is moeilijk te registreren. Apple kan geen merknaam zijn voor appels, maar wel weer voor een computer. Ook een slogan kun je in bepaalde gevallen als merk registreren. ‘Have a break, have a ….’, is na jaren zo ingesleten dat het als merk geregistreerd kon worden.

Zakendoen met online platforms

Wist je trouwens dat partijen als Amazon en Bol.com voor sommige producten de eis stellen dat ze als je merk geregistreerd zijn? Deze platforms willen de betrouwbaarheid van de producten waarborgen, die via hen worden verkocht. Daarnaast willen ze voor online verkoop geen verwarring voor hun klanten, die moeten weten wat ze kopen.

Dezelfde naam, een ander merk

Meer weten? Kijk op de website van Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP).

In het kort:

• Je moet controleren of je een merk mag gebruiken
• Een merk moet onderscheidend zijn
• Je registreert een merk voor tien jaar
• De registratie is oneindig verlengbaar

Het modelrecht regelt het gebruik van de vorm van een voorwerp dat op industriële of ambachtelijke wijze is vervaardigd. Het modelrecht is bijvoorbeeld van toepassing voor een paraplu met een tulpvormig handvat, voor tandenborstels in de vorm van een krokodil en over een dienblad voor bier met een fietsstuur erop. Kortom: de bescherming van vormgeving. Het is geen Nederlands recht maar een Benelux-recht. Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP) is dé officiële instantie voor modelregistraties.

Een model kan driedimensionaal zijn, zoals het tulpvormige handvat of de tandenborstel, maar ook tweedimensionale vormgeving kan door het modellenrecht worden beschermd. Denk dan bijvoorbeeld aan behang, gordijn- of kledingstoffen. Als het tweedimensionaal is noemen we het meestal een tekening.

Modelregistratie:  eigen karakter en nieuw

Om een model te kunnen registreren zijn twee vragen belangrijk:

1. Heeft het een eigen karakter? Het moet duidelijk een andere indruk wekken ten opzichte van modellen die al eerder bestonden.
2. Is het nieuw? En was het echt niet eerder voor het publiek beschikbaar?

Bij BOIP kan je je design vastleggen in een modelregistratie. Hiermee krijg je het exclusieve recht op het gebruik van dit design en kun je bijvoorbeeld je model of tekening beschermen tegen anderen die het willen namaken of misbruiken. Een modelregistratie is vijf jaar geldig en kan steeds met vijf jaar worden verlengd (vernieuwd), tot een maximum van in totaal 25 jaar.

Meer weten? Kijk op de website van Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP).

In het kort:

• Modelrecht heeft betrekking op de bescherming van vormgeving
• De registratie van een model is vereist om bescherming te genieten
• Nieuwheid en eigen karakter zijn bepalend bij de beoordeling
• De registratie is maximaal 25 jaar geldig en moet elke 5 jaar worden verlengd

Een octrooi, ook wel patent genoemd, beschermt je technische uitvinding. Het octrooi kan betrekking hebben op een product of op een proces waarmee je tot een resultaat komt. Maximaal 20 jaar mogen anderen je uitvinding niet gebruiken, tenzij je hiervoor toestemming geeft. In Nederland kun je octrooi aanvragen bij Octrooicentrum Nederland, onderdeel van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Een octrooi begint op het moment van verlening. Voor Nederland geldt dat jij je octrooirecht hebt zodra Octrooicentrum Nederland het octrooi heeft verleend. Een octrooi aanvragen is best ingewikkeld en de formulering van een octrooiaanvraag luistert nogal nauw. Daarom is het verstandig om hierbij de hulp van een octrooigemachtigde in te schakelen. Dit is een specialistisch adviseur die geld kost. Maar voordat je dat gaat doen, is het raadzaam om vooraf informatie in te winnen bij Octrooicentrum Nederland. De octrooiadviseurs ondersteunen je graag met onafhankelijk en gratis advies.

Voorwaarden

Een octrooi moet aan 3 voorwaarden voldoen:

1. De uitvinding mag nog niet bekend zijn, in praktijk of theorie. Belangrijk is ook dat je zelf je uitvinding geheim houdt tot de dag waarop je een octrooiaanvraag indient.
2. Inventiviteit. Je uitvinding moet origineel en voor een vakman niet voor de hand liggend zijn.
3. Industriële toepasbaarheid. De uitvinding moet een technische toepassing hebben.

In het kort:

• Het gaat om een technische uitvinding
• Je hebt maximaal 20 jaar het monopolie
• Je uitvinding moet echt nieuw zijn
• Je uitvinding moet inventief zijn
• Je uitvinding moet industrieel toepasbaar zijn

Meer weten? Kijk op de website van Octrooicentrum Nederland.

Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) kun je aanvragen voor producten waarvan productie, verwerking en bereiding plaatsvinden binnen een bepaald geografisch gebied. Voorbeelden van Nederlandse producten met een BOB zijn de Opperdoezer en een Edammer. Steeds belangrijker voor veel consumenten, maar wel aan regels gebonden. En je kent vast ook de Europese producten Feta en Parmaham.

Streekproducten worden steeds populairder. Het gaat om bijzondere landbouwproducten en levensmiddelen. Je kunt in de Europese Unie je product beschermen als Gegarandeerd Traditionele Specialiteit (GTS), als Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) of als Beschermde Geografische Aanduiding (BGA).

Voorschriften streekproduct

Een beschermd streekproduct moet voldoen aan een aantal voorschriften, bijvoorbeeld over de productiemethode, de productsamenstelling en de geografische oorsprong. Deze voorschriften zijn beschreven in het productdossier voor dat product. Iedereen die het product maakt volgens de voorschriften in het productdossier, mag de aangegeven naam voeren. Daarin verschillen deze beschermingsvormen van een merk, dat alleen de houder van dat merk mag gebruiken.

Registratie van een streekproduct

De bescherming geldt alleen binnen de EU en is gratis voor de aanvrager. Het aanvragen van de registratie als streekproduct doet u via AGOS (Adviescommissie geografische aanduidingen). De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) is het secretariaat van de adviescommissie.

Op de site van RVO vind je meer informatie. 

In het kort:

• Verschillende regelingen voor streekproducten
• De naam is niet exclusief voor de producent

Als je samen met andere partijen werkt aan iets nieuws, dan is het goed vooraf te regelen hoe je met het intellectueel eigendom wilt omgaan. Dat regel je in een samenwerkingsovereenkomst.

Samenwerken heeft heel veel voordelen. En dat gebeurt dan ook volop in Nederland. Heel wat ondernemers weten elkaar te vinden. Maak hierbij altijd goede afspraken. Niet alleen over de verdeling van opbrengsten en verliezen, maar ook over het intellectueel eigendom. Dan pluk je echt de vruchten van je innovatie.

Delen met een ander

Een simpel voorbeeld: een belangrijke eis voor een octrooi is nieuwheid. Zodra een idee gedeeld is met een ander, is de nieuwheid eraf en is het niet meer mogelijk octrooi te verkrijgen.

Er zijn heel wat bedrijven die vol energie samen een nieuw product ontwikkelen. Gaandeweg blijkt de samenwerking toch niet zo soepel te gaan en eindigt de samenwerking. Van wie is dan het nieuwe product? Vooraf afspraken vastleggen, maakt dat je toch door kunt gaan. Ook als de samenwerking eindigt. Je zorgt dat:

• jij als uitvinder profiteert van je uitvinding;
• Een nieuw innovatief idee te beschermen is door een octrooi;
• Je kennis beschermd is;
• Je ingebrachte idee op waarde wordt geschat, want het staat op papier;
• Je bij een conflict sterker staat.

Op de site van RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) vind je meer informatie over het nut van de Samenwerkingsovereenkomst.

In het kort:

• Met een samenwerkingsovereenkomst regel je vooraf het IE
• Je voorkomt conflicten achteraf
• Je regelt meteen de vrijheid om door te ontwikkelen